مقدمــه: اختــلالات خــواب یکــی از مهمتریــن مشــکالتی اســت کــه بیمــاران همودیالیــزی بــا آن مواجــه هسـتند. از طرفـی دیگـر بیشـترین روشـی کـه در حـال حاضـر بـرای درمـان اختـاالت خـواب توسـط ایـن بیمـاران اسـتفاده میگـردد درمـان دارویـی اسـت. لـذا انجـام مداخلـهای بـدون عارضـه و کارآمـد جهـت رفـع اختـاالت خـواب در ایـن بیمـاران اهمیـت ویـژهای دارد. هـدف از مطالعـه حاضـر، بررسـی تأثیـر ماسـاژ بازتابـی کـف پـا بـر کیفیـت خـواب بیمـاران همودیالیـزی بـود.

روش کار: مطالعـه حاضـر از نـوع کارآزمایـی بالینـی تصادفـی شـده بـود کـه بـر روی 62 بیمـار همودیالیـزی شـهر قزویـن در سـال 1394 انجـام شـد. بیمـاران بـا اسـتفاده از روش تصادفـی بـه دو گـروه کنتـرل و مداخلـه تقســیم بنــدی شــدند. قبــل از مداخلــه پرسشــنامه کیفیــت خــواب پیتزبــورگ بــرای بیمــاران هــر دو گــروه تکمیـل شـد. در گـروه مداخلـه، ماسـاژ بازتابـی کـف پـا بـه مـدت 12 جلسـه )سـه روز در هفتـه بـه مـدت  پرسشــنامه کیفیــت 4 هفتــه( 30 دقیقــهای )هــر پــا 15 دقیقــه( انجــام شــد. پــس از انجــام مداخلــه مجــددا خـواب بـرای بیمـاران هـر دو گـروه تکمیـل شـد. دادههـا بـا اسـتفاده از نـرم افـزار آمـاری SPSS نسـخه 24 و آزمونهــای توصیفــی و تحلیلــی مــورد تجزیــه و تحلیــل قــرار گرفــت.

یافته هــا: ماسـاژ بازتابـی کـف پـا بهبـودی مطلوبـی در کیفیـت خـواب را در گـروه مداخلـه در طـول زمـان نشـان داد )001/0> P .) ایـن در حالـی اسـت کـه در گـروه کنتـرل تفـاوت معنـی داری از نظـر کیفیـت خـواب در طـول زمـان مشـاهده نشـد )05/0< P.)

نتیجــه گیــری: نتایـج مطالعـه حاضـر نشـان داد کـه اسـتفاده از ماسـاژ بازتابـی کـف پـا، موجـب بهبـودی کیفیـت خـواب بیمـاران همودیالیـزی میشـود. بنابرایـن از ماسـاژ بازتابـی کـف پـا میتـوان بـه عنـوان یـک مداخلـه مفیـد و مؤثـر در بهبـود کیفیـت خـواب بیمـاران همودیالیـزی اسـتفاده نمـود.